Przedstawiamy najróżniejsze ciekawostki ze świata rachunkowości. Księgowość to dziedzina złożona z wielu aspektów, która ma swoje korzenie w starożytności. Pierwsze formy ewidencji mające na celu ochronę i zliczanie własności ludzkiej pochodzą jeszcze z czasów przed wynalezieniem liczb. W biblii również można odnaleźć nawiązania do rachunkowości, takie jak pouczenie w Starym Testamencie o przekazywaniu własności w liczbie i wadze lub w Nowym Testamencie o konieczności dokładnego obliczenia kosztów przed rozpoczęciem budowy wieży. Wiele terminów stosowanych w rachunkowości, takich jak debet, kredyt, księga główna czy bilans próbny, pochodzi z okresu Renesansu.
Pierwsze zastosowanie w pełni rozwiniętego systemu rachunkowości podwójnej miało miejsce w rejestrze miejskim w Genui we Włoszech w 1340 roku. Jednak pierwszy traktat dotyczący rachunkowości, który wydano drukiem i rozpropagowano, to dzieło Luca Pacioliego „Summa de Aritmetica Geometria, Proportioni et Proportionalita” z 1494 roku, w którym przedstawia zasady podwójnej księgowości stosowanej przez włoskich kupców.
Choć Pacioli bywa nazywany ojcem współczesnej rachunkowości, to pierwsze znane dzieło traktujące o rachunkowości to indyjski traktat Arthaśastra autorstwa Kautilya, napisany ponad 2 300 lat temu. W czasach nowożytnych pierwsza książka z dziedziny rachunkowości to dzieło Chorwata – B. Cotrugli „O kupcu doskonałym”, napisane w 1458 roku, lecz wydane drukiem później niż dzieło Paciolego.
Leonardo da Vinci z rodziny księgowych?
Ciekawostką jest również to, że wybitny artysta – Leonardo da Vinci – pochodził z rodziny księgowych i notariuszy, a jego ojciec był znanym florenckim notariuszem. Jednak z powodu nieślubnego pochodzenia, Leonardo nie mógł kontynuować rodzinnej tradycji i zostać notariuszem.
W XVII wieku powstały dwie nadrzędne zasady rachunkowości: współmierność i ostrożność. Jacques Savary zaproponował ostrożną wycenę w 1675, a Florian zaproponował współmierność w 1936 roku. W 1890 roku J.F. Schear opracował pierwszy plan kont dla teorii rachunkowości. W 1930 roku powstał pierwszy Amerykański Instytut Rachunkowości w Stanach Zjednoczonych, który zajmował się opracowywaniem procedur księgowych. Według informatora miejskiego z 1773 roku w Edynburgu, , było 7 księgowych, a najstarszą organizacją zawodową rachunkowości jest Instytut Dyplomowanych Księgowych w Szkocji, który powstał w 1854 roku.
W Polsce pierwszą organizacją społeczno-zawodową księgowych był Związek Buchalterów w Warszawie, powołany do życia w 1907 roku. Dla uczczenia tej daty, w Polsce obchodzi się Dzień Księgowego 9 czerwca. Co cztery lata odbywa się Światowy Kongres Księgowy, nazywany czasem olimpiadą profesji księgowej, który stanowi posiedzenie przedstawicieli zawodu księgowego z całego świata. Pierwszy kongres odbył się w 1901 roku w USA, a ostatni w 2010 roku w Malezji. Kolejny kongres odbędzie się w 2014 roku we Włoszech.
Księgowi to też wynalazcy
Księgowi to nie tylko osoby zajmujące się liczbami i dokumentami, ale także wynalazcy. W 1928 roku, 23-letni księgowy Walter Diemer z Fleer Corporation, opracował przepis na gumę balonową, którą nazwał Dubble Bubble. Gumę tę wprowadzono z sukcesem na rynek amerykański i stała się popularna. Księgowi mają swoją Galerię Sław Rachunkowości na Uniwersytecie Stanowym w Ohio, w której uhonorowani są przedstawiciele zawodu, którzy przyczynili się do rozwoju rachunkowości. Do tej pory do Galerii włączono osiemdziesięciu ośmiu czołowych działaczy rachunkowości z różnych stron świata. Rachunkowość studiowali także znani ludzie, tacy jak Mick Jagger, Janet Jackson, Kenny G i John Grisham.
Arthur Andersen to jedna z pięciu największych firm konsultingowych na świecie. W 2002 roku firma ta upadła na skutek skandalu związanego z aferą wokół koncernu energetycznego Enron, gdzie partnerzy firmy udowodnili się w przymykanie oczu na księgowe fałszerstwa Enronu oraz doradzanie mu takich praktyk przez wiele lat. Firmę przejęły inne firmy z tzw. Wielkiej Czwórki.
Firmę Arthur Andersen założono w 1913 roku, jej założycielem był Arthur Andersen, który był najmłodszym dyplomowanym biegłym księgowym w Illinois. Mottem przewodnim firmy przez wiele lat było powiedzenie „Myśl prosto, mów prosto”.
Profesor David Albrecht zaproponował stworzenie Międzynarodowego Dnia Rachunkowości, który miałby być uznawany na całym świecie i obchodzony 10 listopada. Jest to dzień, który upamiętnia wydanie drukiem traktatu Luki Pacioliego w Wenecji w 1494 roku.
Według miary osobowości Myersa-Briggs, statystyczny księgowy to introwertyk, bazujący na namacalnym gromadzeniu informacji i podejmujący decyzje na podstawie logicznych przesłanek.
Rachunkowość traktuje się jako jeden z najtrudniejszych przedmiotów na studiach ekonomicznych na całym świecie. Aby ułatwić jej zrozumienie, naukowcy Peter Frampton i Mark Robilliard stworzyli metodę nauczania rachunkowości, tzw. Kolorową Rachunkowość, która wykorzystuje kolorowe diagramy do wyjaśnienia trudnych koncepcji rachunkowości. Metoda ta sprowadza rachunkowość do pięciu rodzajów kont i pokazuje relacje między nimi za pomocą kolorów.
Historia podatków w Polsce -ciekawostki o podatkach w średniowieczu
Opłaty na rzecz skarbu państwa zawsze były przyczyną niezadowolenia społecznego. Czy jednak chłopi czy mieszczanie mieli faktycznie powód do narzekania? Podatek został wprowadzono jeszcze przed wprowadzeniem w obieg pieniędzy. Poza opłatami w postaci zwierząt hodowlanych lub plonów rolnych, wczesne polskie społeczeństwo mogło płacić podatki między innymi przy użyciu skór zwierzęcych. Dopiero pojawienie się srebrnych monet pozwoliło zamienić dobra materialne na pieniądze a podatki zaczęły przybierać bardziej skomplikowane formy.
Pierwsze podatki wprowadzono jako daniny w naturze, które poddani przynosili do skarbca władcy na początku istnienia państwa polskiego. Wysokość i charakter tych podatków określało prawo książęce, które wywodziło się z wcześniejszych zwyczajów rodowo-plemiennych.
Podatki te przyjmowały różne formy i nazwy, ale zawsze polegały na oddaniu określonej liczby dóbr, takich jak ziemia, bydło, owce czy zboże. Poddany płacił więc poradlne, które później zastąpiło łanowe, a od 1629 roku – podymne. Rozmiar poradlnego zależał od wielkości uprawianej ziemi, podobnie jak rozmiar podatku łanowego. Podymne było płatne od zamieszkanego domu i zależało od jego wielkości oraz od miasta, w którym się znajdował. Później, już w XVIII wieku, podatek ten obliczano na podstawie liczby kominów na dachu.
W dawnych czasach, aby poświadczyć zapłatę obowiązkowej sumy podatkowej, poborca podatkowy używał narzacu, czyli podwójnego nacięcia na dwóch równoległych kijkach. Jeden kij został zatrzymany przez płatnika, a drugi kij jechał dalej z urzędnikiem. W razie wątpliwości co do zapłaty, kijki były przystawiane do siebie ponownie.
Podatki płacił nawet władca
Warto zauważyć, że panujący władca również podlegał opłatom podatkowym. Przy obliczaniu swojego dochodu musiał odliczyć dziesięcinę na rzecz kościoła. Później, od drugiej połowy XII wieku, opłata ta została przerzucona na rycerzy i ludność poddaną. Dziesięcinę w Polsce pobierano aż do XIX wieku. W Galicji dziesięcinę zniesiono w 1848 roku, w Królestwie Polskim w 1864 roku, a w zaborze pruskim w 1865 roku.
Oprócz dziesięciny, władcy nakładali również inne podatki na swoich poddanych. Przed pojawieniem się szlachty i duchowieństwa, król miał prawo samodzielnie nakładać opłaty, co często prowadziło do dodatkowych opłat związanych z potrzebami państwa, na przykład utrzymaniem większej armii. Nowo powstała klasa mieszczan również była obciążana podatkami, takimi jak szos (podatek od nieruchomości miejskich) i pogłówne (podatek osobisty od przynależności do jednej z grup ludności miejskiej). W większych miastach wprowadzono trzy odrębne podatki: szos od nieruchomości, podatek od pozarolniczej działalności gospodarczej oraz pogłówne.
Ciekawostki o średniowiecznych podatkach
W średniowiecznej Polsce poddani musieli zmagać się z podatkami, które nie były łatwe ani oczywiste. Mimo to system podatkowy był bardziej przyjazny dla obywateli niż dzisiaj, według profesora Ożóga z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dochody z podatków służyły nie tylko do zasilenia skarbca królewskiego i finansowania wojen, ale także do utrzymania szkolnictwa i opieki społecznej, jak dziesięcina.
W średniowieczu obciążenie podatkowe ludności było stosunkowo mniejsze niż dzisiaj. Chłop pańszczyźniany pracował na swojego pana tylko przez dwa dni w tygodniu, podczas gdy w 2012 roku pracowaliśmy aż do połowy roku na utrzymanie rządu.
Podatek akcyzowy zaczął się kształtować dopiero u schyłku średniowiecza w XV wieku. Rosnące koszty związane z wzmocnieniem obronności przyczyniły się do powstania nowego źródła dochodu – mieszczan. Jednak szlachta, zwolniona z większości podatków, usiłowała ograniczyć wpływy mieszczan ze względu na obawę o swoje interesy.
Biuro rachunkowe – księgowa Koszalin.
Bibliografia:
- Knap K., Gorzej niż w średniowieczu? Dziennik Polski, https://dziennikpolski24.pl/gorzej-niz-w-sredniowieczu/ar/c3-3155520
- Kociak N., Historia akcyzy w Polsce. Czy nadal podatek od dóbr luksusowych? Kortowski Przegląd Prawniczy, 2017.
- Owsiak S., Z historii daniny publicznej i podatku. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków, 2000.